कृषिमा आश्रित कृषि प्रधान मुलुक नेपालमा कृषिमा आमूल परिवर्तन गर्न र गराउन अत्यन्त आवश्यक भैसकेको छ। पुरातन कृषि प्रणालीवाट उँभो लाग्न सक्ने वर्तमान अवस्थामा देखिदैन।
पुरातन सोचवाट कृषि प्रणालीलाई अग्रता दिन नसक्ने भएको कारण कृषि क्रान्ति आवश्यक भएको छ। कृषि क्षेत्रमा हुने आमूल परिवर्तनलाई कृषि क्रान्ति भनिन्छ। हाल कृषिमा आत्मनिर्भर हुने, आयात प्रतिस्थापन र निर्यात प्रवद्र्धन पनि कृषि क्रान्तिको एक स्वरूप नै हो।
कृषि क्रान्तिले कृषिजन्य बस्तुको उत्पादन तथा उत्पादकत्वमा वृद्धि हुने, कृषिमा व्यवसायीकरण, आधुनिकीकरण, औद्योगीकरण, विविधीकरण हुने, रोजगारमा उल्लेख्य वृद्धिभई आय आर्जनमा वृद्धि हुने गर्दछ। अर्कोतर्फ कृषिमा आधारित उद्योगहरू सञ्चालन हुने, खाद्य सुरक्षा तथा खाद्य सम्प्रभुताको ग्यारेन्टी भएको अवस्थालाई कृषि क्रान्ति भन्ने गरिएको छ।
नेपालमा सबै किसिमको हावापानी पाइने भएकोले यहाँ सबै किसिमका कृषि उपजहरू उत्पादन गर्न सकिन्छन्। हाल कोरोनाभाइरस (कोभिड-१९) को कारणले बिदेसिएका समृद्ध जनशक्ति पनि नेपाल फर्केको अवस्था रहेको छ। यसले गर्दा कृषि क्रान्तिमा विदेशमा सिकेका कुरा ती समृद्ध जनशक्तिको शक्ति नेपालको कृषिजन्य भूमिमा खनाउन सकेमा कृषि क्रान्तिले सार्थकता पाउने निश्चित छ। नेपालको हावापानी अनुसार तराई अन्नको भण्डार, पहाडलाई फलफूल खेती र उच्च पहाड तथा हिमाली क्षेत्रमा पशुपालन गराउन सकिने प्रचुर संभावना रहेको छ। जुन भैरहेको अवस्था छैन्।
सम्भावनाहरूको पहिचानको लागि उचित योजना बनाएर कृषि क्रान्ति गर्न र गराउन आवश्यक छ। कृषि उत्पादनको लागि सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा जमिन हो। जमिनलाई न त फराकिलो पार्न सकिन्छ न खुम्चाउन नै सकिन्छ।
कृषि कार्य एउटा उत्पादन कार्य भएकाले उत्पादनका साधनहरू जमिन, श्रम, पूँजी र संगठनको पर्याप्त उपलब्धता हुनु पर्दछ। त्यस उपलव्धतालाई कृषि क्रान्तिले जोड्ने गरिन्छ। कृषि क्रान्तिवाट समग्रमा देशकै मुहार फेर्ने सामाथ्र्यता प्रचुरता कृषिमा भएको कारण यो अत्यन्त महत्वपूर्ण हुन्छ।
